TOSKA. Nietradycyjna opowieść o tradycji

Krzywy Las, Lubelszczyzna, Dolny Śląsk i wiele innych niezwykłych zakątków Polski zapowiada w filmowej etiudzie tegoroczny festiwal Musica Divina. Film TOSKA to alternatywne podejście do promocji kultury, którym chcemy opowiedzieć odrębną historię, a nie tylko „sprzedać produkt”, jakim jest festiwal.

Od początku istnienia Fundacji inCanto i festiwalu Musica Divina staramy się znaleźć właściwy i indywidualny język komunikacji z odbiorcami naszych wydarzeń. Mamy przeświadczenie, że tym, czym możemy dać słuchaczom jest nieustanne poruszanie ich wrażliwości, smaku i poczucia estetyki. Dzięki współpracy z Jakubem Stoszkiem – niezwykle utalentowanym twórcą filmowym – również w wizerunkowej warstwie festiwalu mamy szansę nieustannie się rozwijać i próbować osiągać niestandardowe cele. W tym roku zdecydowaliśmy się na eksperyment – festiwal nie ma swojego reklamowego spotu – ma natomiast krótkometrażowy film, który w oczywisty sposób staje się częścią festiwalu i jest alegoryczną opowieścią o podróży, którą można odbyć również muzycznie – w czasie październikowych koncertów.

Było dla nas dużym wyzwaniem stworzenie obrazu, który choć w minimalnym stopniu będzie korespondował z klimatem, emocjami i wrażeniami towarzyszącymi słuchaniu muzyki sakralnej. Postawiliśmy na swego rodzaju oniryczność i mamy nadzieję, że przez to widzowie będą mogli odnaleźć różne ścieżki interpretacji. – tłumaczy Jakub Stoszek. W poszukiwaniu odpowiednich lokacji podróżowaliśmy m.in. od granicy z Białorusią po okolice pobrzeża Szczecińskiego – dodaje.

Tegoroczna odsłona Musica Divina odbywa się pod hasłem traditio, co oczywiście odnosi nas wprost do korzeni europejskiej kultury i prowokuje do szeregu pytań o rolę i aktualność tradycji we współczesności. W warstwie filmowej temat festiwalu wybrzmiewa na wielu płaszczyznach – od „tradycyjnego” sposobu rejestracji (na taśmie 16 mm) i rezygnację z koloru, poprzez wykorzystanie poezji w scenariuszu, aż po bardzo „tradycyjne” polskie plenery, które stanowią urokliwe tło dla opowieści.

oto jest ta­jem­ni­ca któ­rej nie dzie­lę z ni­kim
(ko­rzeń ko­rze­nia za­lą­żek pierw­szy za­ląż­ka
nie­bo nie­ba nad drze­wem co zwie się ży­ciem; i ro­śnie
wy­żej niż du­sza za­pra­gnie i umysł zdo­ła za­ta­ić)
cud co gwiaz­dy pro­wa­dzi po udziel­nych or­bi­tach

no­szę twe ser­ce z sobą (no­szę je w moim ser­cu)

Fragment wykorzystanego w filmie wiersza Edwarda Estlina Cummingsa: Noszę Twe serce z sobą… (tłum. Stanisław Barańczak).

W warstwie muzycznej, która przecież musi być niebagatelną częścią filmu zapowiadającego festiwal, znajdziemy natomiast zaskakujące w tym kontekście brzmienia z nowej płyty pianistki Hani Rani, a także śpiew rosyjskiej grupy Uzorika, która miała gościć na festiwalu, jednak z powodu pandemii tych planów nie udało się zrealizować. Wybór ścieżki dźwiękowej podyktowany był oczywiście względami estetycznymi i adekwatnością do opowiadanej historii, ale stał się jednocześnie twórczą wypowiedzią o dialogu, jaki w przestrzeni tradycji odbywa się nieustannie.

Dobrnęliśmy w wędrówce
Drogą Istnienia – do tych
Rozstajów noszących Nazwę
Wieczności

Emily Dickinson: Dobrnęliśmy w wędrówce… (tłum. Stanisław Barańczak)

Na stronie internetowej piszemy o Musica Divina:

Nie wskazując rozstrzygnięć, cieszymy się poszukiwaniem Piękna powstałego w służbie Temu, który jest jego początkiem i zwieńczeniem.

To nie jest film o festiwalu. To nawet nie jest film o muzyce. To obraz naszych tęsknot i naszej drogi, których odbiciem jest Musica Divina. Jesteśmy ciekawi, dokąd nas zaprowadzą kolejne koncerty w przyszłości.

toska (ros.) – Uczucie duchowego cierpienia, często bez konkretnej przyczyny, tęsknota za czymś lub kimś nieokreślonym.

wystąpiła: Ola Samelczak
scenariusz i reżyseria: Ola Samelczak i Jakub Stoszek
zdjęcia: Jakub Stoszek
muzyka: hania rani | Uzorika
produkcja: Fundacja inCanto
W filmie wykorzystano wiersze: Dobrnęliśmy w wędrówce… Emily Dickinson (tłum. Stanisław Barańczak) i Noszę Twe serce z sobą… Edwarda Estlina Cummingsa:  (tłum. Stanisław Barańczak)